لایو شماره 1: آشنایی با مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران
مهمان: آقای دکتر امین فرجی میزبان: آقای مهندس قریبی تاریخ برگزاری لایو: 23/04/1399
پیش‌درآمدی بر شکل‌گیری مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران:
بنده قریبی هستم، فعالیتم را از سال 1395 در حوزه استارتاپی و کارآفرینی با عنوان شهر هوشمند و یک تیم استارتاپی شروع کردم. برای گسترش کار، مذاکراتی با سازمان‌ها و ارگان‌های خصوصی و عمومی انجام شد اما با توجه به وجود چالش‌ها و مشکلاتی که در این زمینه (شهر هوشمند) از جمله نبود قوانین و مقررات و استانداردهای تسهیل کننده و به طور کلی نبود مرجع رسمی در زمینه شهر هوشمند، رایزنی با مرجع علمی کشور، دانشگاه تهران، انجام شد و طی مذاکرات انجام شده، در سال 1398 توافق اولیه با دانشگاه تهران انجام شد و مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران با پنج نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه تهران و یک فرد متخصص بین‌المللی تاسیس گردید.
اعضای مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران:
ریاست مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران: آقای دکتر امین فرجی
و سایر هیات موسس: آقای امین قریبی (معاونت)، آقای دکتر حسن زارعی متین، آقای دکتر آصف کریمی، آقای دکتر محمد میره‌ای، آقای احمد پوراحمد و آقای مسعود طهماسب‌زاده
اهم اقدامات مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران:
از مهم‌ترین اقدامات مرکز می‌توان به بحث‌های پژوهشی و مطالعاتی اشاره کرد ولی در کنار آن، اقدامات دیگری چون تجاری، اجرایی و همین‌طور تدوین قوانین و استانداردهای حوزه شهر هوشمند را نیز می‌توان از اقدامات این مرکز بیان نمود.
اهداف مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران:
از اهداف کلیدی دانشگاه تهران می‌توان به مسئولیت‌پذیری، کارآفرینی و بین‌المللی بودن اشاره کرد که دانشگاه برای برآورده کردن و پاسخگویی به این اهداف و چالش‌ها، موسساتی را با شرح وظایف خاص تاسیس کرده است که مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران یکی از این مراکز می‌باشد.
نحوه همکاری و عضویت در مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران:
تمام افراد، پژوهشگران و علاقه‌مندان شهر هوشمند چه در قالب مشاور و چه در قالب همکار می‌توانند درخواست همکاری خود را همراه با رزومه از راه‌های ارتباطی موجود با مرکز (شامل اینستاگرام، تلگرام، سایت و یا آدرس ایمیل مرکز) ارسال کنند.
مزیت همکاری و عضویت در مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران:
از مزیت همکاری و عضویت در مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
با توجه به اینکه مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران، نماینده دانشگاه تهران در زمینه هوشمندسازی است بنابراین افرادی که به همکاری و عضویت مرکز درآمده باشند، می‌توانند از طریق مرکز شروع به جذب پروژه‌های مطالعاتی در این زمینه نمایند و نکته حائز اهمیت این است که اعضا و همکاران به دلیل شناخته شدن به عنوان نماینده دانشگاه تهران، نیازی به اخذ گریدهای لازم (مشاور و پیمانکار) برای جذب پروژه را نخواهند داشت.
ارتباطات مرکز با ارگان‌های دولتی چون شورای عالی استان‌ها و نمایندگان مجلس و …، امکان معرفی همکاران و اعضای مرکز در زمینه‌های مرتبط به ارگان‌های مربوطه را امکان‌پذیر می‌کند. از جمله این ارتباطات می‌توان به فراکسیون مدیریت محلی هوشمند اشاره کرد که طی این فراکسیون، مرکز وارد تفاهم با شورای عالی استان‌ها شده است.
از دیگر مزایای همکاری و عضویت در مرکز می‌توان به امکان صدور معرفی‌نامه، احکام مشاوره‌ای، احکام همکاری و … برای همکاران و اعضای مرکز اشاره کرد.
فعالیت‌های حرفه‌ای آقای دکتر فرجی:
آقای دکتر فرجی دارای دکتری برنامه‌ریز شهری از دانشگاه تهران و عضو هیئت علمی همین دانشگاه می‌باشند. ایشان دارای 16 سال سابقه کار تخصصی در زمینه برنامه‌ریزی شهری می‌باشند. حوزه تخصصی ایشان حوزه مدیریت محلی است که از سال 1393 به عنوان دبیر یا مشاور در کمیسیون‌های شورای عالی استان‌ها حضور داشته‌اند و همین‌طور، هوشمندسازی و شهر هوشمند یکی از زمینه‌های مورد علاقه ایشان می‌باشد و در این حوزه تخصصی علاوه بر فعالیت‌هایی که به صورت آکادمیک (مقاله و پایان‌نامه) در زمینه‌هایی چون ساختمان‌های هوشمند، حمل و نقل هوشمند و … داشته‌اند، به صورت اجرایی نیز در این زمینه فعالیت داشته‌اند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به طرحی با عنوان تاثیر فناوری‌های نوین بر افزایش درآمد شهرداری‌ها اشاره کرد که در همکاری با مرکز مطالعات شهر تهران در حال انجام می‌باشد.
ضرورت توجه به شهر هوشمند در ایران:
با توجه به تغییراتی که در بالانس جمعیتی ایران حال حاضر (30% شهرنشین و 70% روستانشین) نسبت به ایران پس از انقلاب مشروطه (70% شهرنشین و 30% روستانشین) اتفاق افتاده است، بنابراین در شهرهای بزرگی چون تهران، تبریز، اصفهان و … با افزایش بی‌رویه جمعیت و پارسل‌ها روبرو بوده‌ایم که شهرهای بزرگ را با چالش‌های زیادی روبرو کرده است و بنابراین به سمت و سوی هوشمندسازی رفتن در شهرهای بزرگ ایران، امری اجتناب‌ناپذیر است.
جایگاه شهر هوشمند در ایران:
همان‌طور که می‌دانیم برای شهر هوشمند، تعریف واحدی وجود ندارد یعنی با توجه به زمینه‌ای که شهرها و کشورهای مختلف دارند، قطعا این موضوع، دارای تعاریف متفاوتی خواهد بود. در ایران، یکی از دلایلی که نیاز به ایجاد شهرهای هوشمند را ضروروی می‌کند، هزینه‌هایی است که به مدیریت شهری تحمیل می‌شود و یا از دیگر دلایل موجود می‌توان به بحث ارتقاء بهزیستی و کیفیت زندگی مردم شهرها اشاره کرد. اما در فضای مدیریتی موجود و به طور خاص در مدیریت شهری با مسائل و مشکلاتی مواجه می‌شویم که از اولین مورد آنها می‌توان به مدیرانی اشاره کرد که به دلیل اختیاراتی که دارند (مانند نمایندگان مجلس) می‌توانند تسهیل‌کننده اقدامات لازم در این زمینه باشند اما هنوز به ضرورت توجه به ایجاد شهرهای هوشمند، واقف نیستند. به عنوان دومین مورد، می‌توان به بحث زیرساخت‌ها اشاره کرد که در واقع موضوعی است که انجام آن خارج از توان مرکز می‌باشد و سومین مورد می‌توان به امنیت سایبری در مواردی اشاره کرد که بحث امنیت و حساسیت آنها در حوزه شهری ورود می‌کنند.
در مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران، تلاش بر این است که چالش‌های مدیریتی تا حد ممکن مورد توجه قرار گیرد و از دیگر چالش‌های موجود، می‌توان به بحث‌های سرمایه‌گذاری چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی اشاره کرد که نه تنها در ایران بلکه در سایر کشورها نیز یکی از چالش‌های اساسی شهر هوشمند است.
طرح حمایتی مرکز از طرح‌های پژوهشی:
با توجه به اینکه روند کاری مرکز به صورت مسئله‌محور می‌باشد بنابراین اولویت با چالش‌هایی است که سازمان‌های مختلف در حوزه شهر هوشمند با آن درگیر هستند و نیاز به کمک دارند. اما به زودی موضوعات مد نظر بر روی سایت بارگذاری خواهد شد و از علاقه‌مندان و پژوهشگران به حوزه‌های مربوطه دعوت به عمل خواهد آمد. فضای همکاری در مرکز خیلی گسترده خواهد بود اما هدف اصلی در مرکز، حمایت از کسب و کارهایی خواهد بود که در حوزه شهری باشند.
مکان استقرار مرکز تحقیقات شهر هوشمند:
پردیس دانشکده فنی دانشگاه تهران
تحقیقات اولیه ظرفیت‌های شهر هوشمند در تهران:
شورای شهر تهران تنها شورایی است که طرح‌های مطالعاتی تهران را خودش تصویب می‌کند و این در حالی است که طرح‌های مربوط به بقیه شهرها، زیر نظر شورای عالی شهرسازی است. در مورد حوزه‌های هوشمندسازی هم شهرداری تهران به دلیل وسعت‌اش، عموم اقدامات را خودش انجام می‌دهد. مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی در بعضی از حوزه‌های شهر هوشمند، مطالعاتی را انجام داده است اما هنوز به صورت یکپارچه، مطالعاتی صورت نگرفته است.
اقدامات مرکز در زمینه داده در شهرهای هوشمند:
یکی از زیرساخت‌های اصلی که شهرها را به سمت هوشمند بودن سوق می‌دهد، بحث داده است که معظل اصلی شهرهای ایران، نبود داده و یا داده‌های غیر قابل استفاده است. یک مسئله اساسی در مورد داده‌ها، بحث امنیت و محرمانگی است و بسیاری از ارگان‌ها اطلاعات مربوط به داده‌ها را به راحتی در اختیار عموم قرار نمی‌دهند. در مرکز قرار است یک پایگاه داده (Big Data) راه‌اندازی شود و بخشی از اطلاعات که فاقد محرمانگی و حساسیت است در اختیار پژوهشگران قرار خواهد گرفت.
آموزش در حوزه شهر هوشمند در مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران:
یکی از ماموریت‌های مرکز، آموزش در حوزه شهرهای هوشمند است که اقداماتی در این زمینه با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، صندوق نوآوری و شکوفایی، پارک علم و فناوری دانشگاه تهران و چند ارگان دولتی و خصوصی دیگر در حال انجام است. برگزاری دوره‌های آموزشی در مقیاس ملی و محلی جزء اهداف کلیدی مرکز است که به دلیل شرایط حاضر، امکان برگزاری دوره‌های حضوری وجود ندارد اما برنامه‌ریزی و رایزنی برای برگزاری دوره‌های آنلاین در حال انجام است.
